Publicatie van Verslag aan de samenleving

De VUB werkt hard aan duurzaamheid, gelijkheid en welzijn. De inspanningen, resultaten en voornemens worden gepresenteerd in het rapport Verslag aan de samenleving. Rector Jan Danckaert legt nieuwe klemtonen: “De context waarin we werken is op 2 jaar tijd heel erg veranderd. Als kennisinstelling moeten wij in die nieuwe wereld wendbaar zijn.”

In juni 2022 volgde u wijlen Caroline Pauwels op als rector van de VUB. Inmiddels hebt u uw eigen beleidslijnen uitgezet. Laten die grote verschillen zien?

Jan Danckaert: “Onder Caroline Pauwels lanceerde de VUB 3 belangrijke focuspunten voor ons beleid: duurzaamheid, gelijkheid en welzijn. Die basis blijft ook in de toekomst behouden. In de nieuwe beleidsperiode willen we vooral stappen vooruit zetten. De transversale beleidslijnen duurzaamheid, gelijkheid en welzijn zijn de afgelopen jaren opgestart in een tijdelijke projectvorm. Door ze in ons reguliere beleid te verankeren, willen we ze permanent in onze werking opnemen.” “Dat wordt wel een grote uitdaging, want de context waarin we werken is de afgelopen 2 jaar erg veranderd. We leven in een wereld die politicologen ‘VUCA’ noemen: volatile, uncertain, complex & ambiguous. Zaken als de klimaatcrisis, de oorlog tussen Oekraïne en Rusland, de energiecrisis en de inflatie hebben een grote impact op onze werking en financiering. Al mag dat geen excuus zijn: het blijft ons doel om stappen vooruit te zetten.”

Werkt u naast het financiële aspect ook aan inhoudelijke veranderingen?

Jan Danckaert: “Onze basisvisie rond duurzaamheid, gelijkheid en welzijn blijft behouden. Wel gaan we enkele zaken verscherpen. Zo is de duurzame en inclusieve aanpak van ons onderwijs nog niet zichtbaar genoeg. Studenten maken hun studiekeuze vandaag op een andere manier dan hun ouders: ze zijn vaak bewust op zoek naar inclusieve en duurzame opleidingen, waar ze zich thuis voelen en waarmee ze een verschil kunnen maken. Als urban engaged university komen wij aan beide verwachtingen tegemoet: we zijn verbonden met onze regio en zetten ons in voor een betere wereld. Door beter te communiceren willen we dat ook kenbaar maken.” “Ook onze onderzoekskeuzes willen we scherper stellen. Al van bij haar oprichting streeft de VUB naar ‘science for the common good’: onderzoek met een positieve impact op de samenleving. Die impact willen we beter zichtbaar maken, onder meer door onze onderzoeksprojecten duidelijke SDG-labels (die verwijzen naar de Duurzame Ontwikkelingsdoelen van de Verenigde Naties, red.) toe te kennen. We bereiden ook onze deelname aan een internationale impactranking voor, om onszelf met andere universiteiten te vergelijken. Daarnaast willen we de valorisatie van ons onderzoek verbeteren. Dat doen we onder meer door vaker voor interdisciplinair onderzoek te kiezen.”

U zei het al: de wereld is minder voorspelbaar geworden. Heeft de VUB door haar karakter en visie een streepje voor op het vlak van wendbaarheid?

Jan Danckaert: “Sommige zaken, zoals maatschappelijk engagement en het streven naar een duurzame en humanistische maatschappij, zitten echt in ons DNA. Via onafhankelijke wetenschap willen wij de problemen van de maatschappij helpen oplossen. Die visie is vandaag actueler dan ooit. We willen onze kennis ruim uitdragen, bijvoorbeeld via ons onderwijs en via open science, waardoor we onze wetenschappelijke kennis delen met de samenleving. Op dat vlak is de VUB altijd al een voorloper geweest.” “Daarnaast worden we ook beïnvloed door het feit dat we in een grootstedelijke context werken. We hebben onze roots in Brussel en zijn oprecht met de stad begaan. Doordat wij echt deel uitmaken van Brussel, voelen wij nieuwe evoluties vaak eerder en scherper aan dan andere Vlaamse universiteiten. Als studenten het bijvoorbeeld moeilijk krijgen om hun rekeningen te betalen, merken wij dat 1 of 2 jaar voor de meeste andere universiteiten.” “Bovendien is de studentenpopulatie aan de VUB heel internationaal en divers, zeker in het licht van het Vlaamse hogeronderwijslandschap. Wij verwelkomen dit academiejaar 25 procent internationale studenten. En ook een aanzienlijk deel van onze generatiestudenten heeft een niet-Vlaamse achtergrond. Op zich is dat positief: we vinden het fantastisch dat zo’n diverse groep studenten zich bij ons thuis voelen. Maar het brengt ook uitdagingen mee. Zo doen we extra inspanningen om die diversiteit in de studenten te laten doorstromen naar onze doctoraatsmandaten en naar ons docentenkorps. De VUB positioneert zich niet voor niets als een urban engaged university: dat is simpelweg onze realiteit.”

Zijn waarden als welzijn en gelijkheid vanuit dat standpunt ook extra belangrijk voor de VUB?

Jan Danckaert: “In onze context moet een streven naar welzijn en gelijkheid vanzelfsprekend zijn. We leven in een diverse wereld, dus omarmen wij die diversiteit. Recent hebben we nog het ‘Inclusion Manifesto’ van EUTOPIA ondertekend: daarmee verbinden we ons in heel Europa met universiteiten die voor gelijke uitdagingen staan, zodat we samen oplossingen kunnen zoeken.” “Welzijn en gelijkheid hebben trouwens niet alleen te maken met huidskleur of achtergrond. Zo hebben we gemerkt dat we onze beleidslijnen rond grensoverschrijdend gedrag moesten herzien. We hebben toen interne werkgroepen opgericht en voorstellen afgetoetst bij een klankbordgroep met externe partners, zoals jeugdpsychiater Peter Adriaenssens en advocate Christine Mussche. Ons nieuwe beleid krijgt de naam YANA, wat staat voor ‘You Are Not Alone’. Daarmee willen we duidelijk maken dat slachtoffers van grensoverschrijdend gedrag voortaan beter begeleid zullen worden.”

Hoe ziet u de VUB in 2030? Welke richting wilt u zeker uitgaan?

Jan Danckaert: “Op middellange termijn zie ik de VUB als de meest inclusieve, geëngageerde en internationale universiteit van Vlaanderen. Bovendien willen we een rol opnemen binnen Europa en een wetenschappelijke referentie zijn voor de samenleving. Een wendbare universiteit in een snel veranderende en onzekere wereld: daar moeten we naartoe.”